donderdag 8 april 2010

Het expressionisme, 'Die Brücke' Groningen


tijdens de jaren dat Die Brücke actief was (1906-1917) waarde er een golf van revolutie en vernieuwing door Europa.

Centraal binnen de jonge kunstenaarsgroep stonden vernieuwing, het zoeken naar een nieuwe actuele kunst en de drang om het individuele uiten naar voren te brengen.

De oerkracht en de innerlijke kracht van de natuur, het sensuele en de veranderende compositie stonden prominent centraal.

Dat uitten de kunstenaars door met ruige toets de verf snel en dun op het doek op te brengen in korte snelle halen, die zich later verdichtte tot vlakken.

Emiel Nolde een tien jaar ouder lid van de groep werkte geheel volgens eigen schema's en liet de verf dik op het doek staan, maar ook met de kenmerkende energie van het snelle kijken.
Dat spreekt duidelijk uit de partijen die hij heeft geschilderd.

Soms spreekt in de verte de romantiek door in de uitstapjes met de modellen in de ongerepte natuur te werken aan 'en plein air' schilderijen.
Een natuur die voor de schilders vol energie zat en een ongerepte hof was.
Hier is echter niet langer de doodsdrang van het Avondland van de romantiek aan het woord, maar een sensuele zoektocht naar een erotische uitwerking van het gemengde manlijk en vrouwelijk naakt, in de bedding van een strijdende natuur.

Als de leden grafiek maken, spreekt dezelfde strijd door in de blokken die de kunstenaars zelf afdrukken.
Ruwe beelden met soms nog de spinters en krassen in het hout. Soms ook lichte plekken verradend waar het hout van de houtsnede de inkt niet aan het papier heeft afgegeven.
Een uitzondering is Fritz Beyl, een geschoolde graficus die met verstilde beelden op interessante wijze uiting heeft gegeven aan de invloed van de Japanse grafiek op de leden van Die Brücke.

Een enkele maal heeft Beyl het atelier van de groep bezocht om aan het 'naaktkwartiertje' mee te doen. Korte snelle standen die de kunstenaars vrij moesten maken van de heersende conventies van het academische modelschilderen.
Later veliet hij de groep om lessen te gaan geven aan een school.
Zijn handtekening staat later wel wel onder de brief waarin de groep zichzelf opheft.

In het beeldende werk van Vincent Massee is de invloed van de expressionisten duidelijk zichtbaar, maar hij heeft daarin zijn eigen weg gevonden.
De zoektocht naar vernieuwing is daarmee niet afgelopen, maar zet zich voort.
Kort en snel noteren in een steeds veranderend dynamisch landschap en daarna de schetsen snel en vol emotie uitwerken, in steeds dikkere verflagen nat in nat, kenmerken het werk van Vincent.

Ook in de grafiek van de kunstenaar verraad een vergaande invloed van de expressionistische schilderbeweging, zoals die in Duitsland in de vorige eeuw begon te woedden.
Er is echter ook een verschil op te merken, de werken van Vincent Massee verraden ook de invloed van de romantiek en de invloed van de nieuwe zakelijkheid die op het expressionisme volgde.
Het 'en plein air' schilderen van de impressionisten met de vragen over licht en kleur spelen in de opbouw van het geschilderde beeld of in zijn fotografie ook een kenmerkende rol.

Zijn aandacht gaat uit naar het zien van kleur in de objecten en de schaduwen die zij werpen over de grond, de tonaliteit van het landschap.
Alles uitwerkt in vaak krachtige halen, soms dun in lagen over elkaar. In zijn grafiek staan de voren van het mes stevig naast elkaar en laat hij in zijn kleurendrukken de parijen elkaar overlappen.

Als Vincent een werk schildert dan ziet hij ook de verstrijkende tijd als element binnen het beeldvlak.
De tijd die een werk vergt, maar ook de verstijkende tijd waarin het landschap veranderd.

Op deze snijlijnen van de tijd bevind zich het expressionisme van Vincent Massee, een gedreven en gepassioneerde uiting van wat een mens in deze wereld kan zien, horen en proeven van de werkelijkheid.